Việt Nam: Sửa đổi Hiến pháp như
hiện nay là một bước lùi của Đổi mới
Trọng Thành
Trọng Thành
Chủ
nhật 27 Tháng Mười 2013
Quốc hội Việt Nam đang nhóm họp (từ 21/10 đến 30/11/2013) và
sẽ thảo luận về dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992. Hiến pháp sửa đổi, được
đưa ra góp ý từ tháng 1/2013, theo dự kiến, sẽ được thông qua trong kỳ
họp này.
Từ Sài Gòn, Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó chủ nhiệm văn phòng Quốc hội, trả lời RFI.
RFI : Xin chào Luật sư Trần Quốc Thuận,
thưa Luật sư về việc sửa đổi Hiến pháp hiện nay, đang chuẩn bị được thảo
luận tại Quốc hội Việt Nam và dự kiến sẽ được thông qua, nhiều người
thất vọng, vì bản dự thảo cuối cùng sẽ trình ra Quốc hội gần như vẫn giữ
nguyên, khác với các hứa hẹn sẽ tiếp thu. Xin Luật sư cho biết nhận
định của Luật sư.
LS Trần Quốc Thuận : Sửa đổi Hiến pháp được đặt ra
từ Hội nghị trung ương đảng lần thứ 2, đã định một số khu vực để sửa
chữa, rồi sau đó các Hội nghị trung ương tiếp theo, trung ương 5, rồi
trung ương 8 vừa qua. Mà thực tế là, theo quan điểm của đảng Cộng sản,
thì Hiến pháp là thể chế hóa Cương lĩnh của Đại hội đảng lần thứ 11
(2011). Như vậy, có thể nói là, họ viết lại Cương lĩnh đó trong Hiến
pháp, với văn chương pháp luật, với hệ thống pháp luật, bằng pháp luật.
Đúng là như vậy, chứ không có gì khác.
Qua nhiều lần phát biểu, trong bộ phận soạn thảo, cũng như nhiều ý kiến, rồi đặc biệt là "Kiến nghị 72"
và kiến nghị của một số đoàn thể Công giáo, thì những người đầu tiên họ
cũng thấy là có cơ sở, cho nên họ cũng tiếp thu. Có nghĩa là Ban soạn
thảo Hiến pháp, Hội đồng sửa đổi Hiến pháp cũng tiếp thu một số ý, rồi
đưa đi, đưa lại.
Nhưng sau đó, họ rà lại trong Hội nghị trung ương 8 (đầu tháng
10/2013), thì họ đặt vấn đề là : (Hiến pháp) đã là thể chế hóa Cương
lĩnh của Đại hội đảng lần thứ 11, thì cơ bản không được làm cái gì khác.
Cho nên, bây giờ, thực sự là cái (dự thảo) Hiến pháp mà đưa ra cho Quốc
hội thông qua thì đó là gần như là bê nguyên văn của Cương lĩnh của Đại
hội đảng 11 vừa qua. Thì đó là một thực tế của pháp luật Việt Nam.
Còn đối với Quốc hội, thì vừa qua có kiến nghị đề nghị hoãn lại để
góp ý, thì tôi cũng trả lời một số báo đài là : Quốc hội Việt Nam bây
giờ 92,26% là đảng viên, cho nên khả năng để mà sửa đổi cái gì cũng là
khó khăn. Vừa qua có nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường, ông
Đặng Hùng Võ, cũng nói rằng có những cái trình ra trước Quốc hội mà bây
giờ bỏ đi mà cũng không báo cho Quốc hội biết. Ví dụ như « quyền sử dụng đất », trước đây trong dự thảo ghi là quyền sử dụng đất là « quyền tài sản », thì bây giờ bỏ chữ « quyền tài sản »
đi, mà cũng không báo với Quốc hội. Cho nên, đó cũng là một cái điều
cũng hơi buồn cười. Theo nguyên tắc, những gì đã báo cho Quốc hội, thì
khi rút đi, thì phải báo lại và phải nêu lý do, nhưng bây giờ họ cứ âm
thầm rút đi. Cái đó cũng là một cái điều… Quốc hội Việt Nam họ cũng phải
làm theo những điều Đảng đã quyết hết rồi. Trong một "xã hội toàn trị", thì đó là điều mình cũng khó hiểu, mà cũng dễ hiểu.
RFI : Thưa ông, riêng trong Cương lĩnh Đại hội 11 (đầu 2011), có những thay đổi khá là quan trọng liên quan đến vấn đề « chế độ sở hữu tư liệu sản xuất »
(bỏ nguyên tắc công hữu tư liệu sản xuất). Mà hiện nay, có nhiều ý kiến
cho rằng dự thảo Hiến pháp là một bước lùi so với Cương lĩnh này. Về
điều này, ông có theo dõi không ?
LS Trần Quốc Thuận : Tôi có theo dõi sát. Rõ ràng
thì cũng có những cái trong Nghị quyết Đại hội đảng lần thứ 11 thì cũng
có những mặt có những tiến bộ, về cái sở hữu tư liệu sản xuất, rồi về
chỗ nền kinh tế có chủ đạo hay không có chủ đạo. Thì đó là vấn đề cũng
có tranh luận. Nhưng mà trong cái Cương lĩnh, có thể nói là viết « cứng hơn », viết theo tinh thần của "Tuyên ngôn đảng Cộng sản"
1848 trước đây. Cho nên bây giờ là họ cũng trở lại với cái đó. Cũng có
người nói là theo khuynh hướng này theo khuynh hướng kia (trong dự thảo
Hiến pháp trước – ndr), thì đó cũng là điều họ cảm giác « giật mình », họ viết lại. Đó là cái điều mà người ta đánh giá là « thụt lùi »,
thì đó cũng đúng. Như một số báo trong nước có đăng, là dự thảo Hiến
pháp vẫn chung chung, không có gì cụ thể, thì đó cũng là điều đáng tiếc.
RFI : Có ý kiến của Luật sư Trần Vũ Hải về vấn đề này.
LS Trần Quốc Thuận : Luật sư Trần Vũ Hải cũng có
viết liên tục ba bài liền. Mà bài của ông Đặng Hùng Võ, tôi cho rằng
viết cũng sâu sắc hơn. Ông Trần Vũ Hải cũng có so sánh về một số vấn đề.
Thì đấy, người ta cũng thấy, người ta cũng có tiếng nói công khai. Vấn
đề quan trọng là (giới lãnh đạo) có tiếp thu hay không tiếp thu. Có cái
điều mà cả Luật sư Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Quốc hội, của đoàn thành
phố Hồ Chí Minh cũng nói, đây là thời cơ để đưa đất nước này trở thành
hùng cường, dân chủ, để ngang hàng với các nước khác. Đấy cũng là một
cách để kêu gọi các đại biểu Quốc hội phải làm việc…
Cũng có những đại biểu Quốc hội họ cũng tỉnh, họ cũng đặt vấn đề,
nhưng mà rõ ràng là không phải là những ý kiến đó được lắng nghe. Gần
đây báo đăng một phát biểu của nữ đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, phó Bí
thư thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, dùng một chữ hơi nặng là « chúng ta đang mê ngủ
», chúng ta đánh giá như thế này, thế khác mà không nhìn thấy thực
trạng xã hội. Những người đó là có cương vị, là cán bộ cao cấp đương
chức của đảng và Nhà nước. Họ cũng thấy vấn đề, nhưng mà những người có
thực quyền hơn, thì họ vẫn như vậy, thì không biết là nó sẽ đi vào hướng
nào ? Nếu mà những người kia (giới cầm quyền ở cấp cao nhất) họ kiên
trì giữ cái đó, thì cũng là điều đáng buồn cho đất nước Việt Nam.
RFI : Nói như ông, thì trong chuyện này,
chế độ chính trị ở Việt Nam không hẳn đã là "toàn trị", vì Cương lĩnh
của đảng Cộng sản thì có những tiến bộ nhất định, còn Quốc hội khi hành
xử cụ thể, thì lại có bước thụt lùi. Có thể nói là có một sự mâu thuẫn ở
bên trong cách nhìn nhận của bản thân những người lãnh đạo của đảng
Cộng sản, đúng không ông ?
LS Trần Quốc Thuận : Phải nói rằng, trong Đại hội đảng (thứ 11) vừa qua, có Cương lĩnh của đảng và Nghị quyết của Đại hội,
có hai văn bản như vậy. Thì Nghị quyết thì có một số điểm tiến bộ hơn,
còn cái Cương lĩnh, người ta bảo là không có gì thay đổi theo Cương lĩnh
trước kia. Cương lĩnh mang dáng dấp của thời bao cấp trước kia. Cho nên
người ta nói là Cương lĩnh ("ngu dân" ?), nhưng bây giờ người
ta viết Hiến pháp theo Cương lĩnh, chứ không phải theo Nghị quyết. Đúng
ra là phải viết theo Nghị quyết. Thôi chuyện này là như vậy.
Nhưng mà chuyện tiến bộ đó, người ta cũng bảo là xuất phát từ trong
Đại hội (lần thứ 11), có một số đại biểu đứng lên nói, cuối cùng Đại hội
biểu quyết theo hướng tích cực hơn. Thì bây giờ họ quay ngược lại họ
làm theo Cương lĩnh. Tôi cho rằng đó là cái điều rất không bình thường,
nhưng cũng là bình thường ở Việt Nam. Nói một đằng làm một nẻo.
RFI : Thực ra ở đây, ở đây cái không
bình thường như ông nói, nhìn từ bên ngoài, thì có thể nói là « nói một
đằng làm một nẻo », nhưng nếu nhìn bên trong, thì có một sự phân hóa và
sự tranh đấu giữa các cách nhìn khác nhau về đường đi tiếp theo của đảng
Cộng sản và đồng thời là cái định hướng mà đảng Cộng sản muốn đưa xã
hội Việt Nam theo, có đúng không ạ ?
LS Trần Quốc Thuận : Đúng, rõ ràng là Ban chấp hành
trung ương đảng thông qua (các) nghị quyết lần này, thì rõ ràng có các ý
kiến khác nhau, mà người ta gọi là vi phạm nguyên tắc lớn, tức là « tập trung dân chủ », mà đảng người ta cho rằng đó là « sợi chỉ đỏ xuyên suốt
». Ví dụ như Hội nghị trung ương 4 đặt vấn đề đấu tranh chống tham
nhũng tiêu cực, thoái hóa, biến chất, thì qua Trung ương 6, thì rõ ràng
là người ta phủ định cái đó hết. Bỏ phiếu chẳng ai bị kỷ luật này khác.
Thì đó cũng là một điều trái ngược lại, mặc dù Bộ chính trị đã đề ra.
Qua Trung ương 7, bầu cử vào Bộ chính trị cũng hoàn toàn không trúng,
không đúng theo định hướng, tức không tập trung, mặc dầu Bộ chính trị
giới thiệu người này, người ta bầu qua người khác. Đó cũng là một dấu
hiệu… Có người cho là một dấu hiệu tiêu cực, có người nói là tích cực,
phải phát huy.
Nhưng mà bây giờ, rõ ràng qua các tài liệu, thông tin tôi nắm được,
thì rõ ràng chi phối của Trung Quốc rất là lớn. Bên Trung Quốc họ khuyên
Việt Nam không nên có thay đổi, phải giữ vững định hướng…, không được
bị ảnh hưởng Phương Tây. Và sửa Hiến pháp thì coi chừng dẫn đến biến
động xã hội. Rồi vừa qua, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường qua cũng
ký, ra cái "Thông báo chung" mà người ta cũng thấy là triển khai cùng lúc ba công việc, tạm gọi là ba « cái gói »
: Dự án trên bộ, trên biển và vấn đề tiền tệ. Dấu hiệu lệ thuộc Trung
Quốc thì thấy rõ. Bởi vì kinh tế Việt Nam đang suy sụp, tiền bạc thì
thiếu, thâm thủng, rồi là các công ty lớn, như là Vinashin, Vinalines,
rồi bây giờ tới điện lực Việt Nam… Nâng tầm thì tiền ở đâu ?
Người ta đặt vấn đề, có phải là bây giờ phải dựa vào nước này kia,
thì dựa dĩ nhiên là bị chi phối bởi đường lối. Kinh tế và chính trị bao
giờ cũng quyện vào nhau và định hướng. Người ta nghĩ như thế, còn bằng
chứng cụ thể thì qua hiện tượng ấy, người ta nghĩ đến chuyện đó thôi.
Chứ còn bây giờ Việt Nam có độc lập thật sự ngang bằng với Trung Quốc
không, thì đó là một câu hỏi mà nhân sĩ trí thức Việt Nam đã lên tiếng
nhiều lần rồi.
RFI : Thưa ông, trước khi kết thúc cuộc phỏng vấn hôm nay, ông có chia sẻ thêm
suy nghĩ gì với công chúng về vấn đề này, về dự thảo Hiến pháp, cũng
như hoạt động của Quốc hội trong việc xây dựng dự thảo Hiến pháp ?
LS Trần Quốc Thuận : Thường cái dễ nhất là lời
khuyên, lời nói. Nhưng rõ ràng là trong Quốc hội người ta nhìn thấy,
nhưng người có quyền họ lại cương quyết… họ sợ bị, có một dấu hiệu gì sợ
bị lung lay. Có người cho là một bước lùi trong Đổi mới. Cái mà người
ta khao khát rất nhiều lần là trong Đảng có khi người ta cũng nhìn thấy,
nhưng khi triển khai người ta lại bịt lại, không triển khai. Như Nghị
quyết Đại hội đảng lần thứ 10 (tháng 4/2006) có ghi rằng, « cải cách kinh tế đồng thời với cải cách hệ thống chính trị », tức là cải cách tổ chức. Rồi đến Đại hội 11, thì « cải cách kinh tế đồng thời với cải cách chính trị ».
Nhưng mà tôi theo dõi, chưa thấy có một Hội nghị trung ương nào bàn
về cải cách chính trị. Trong các hội nghị, gặp mặt cán bộ cao cấp, chúng
tôi đã từng phát biểu trước những người đương chức đương quyền hiện
nay, trong thời gian vừa qua. Ở Việt Nam, đó là đòi hỏi bức thiết. Còn
bây giờ, ở trong Đảng, người ta cảm giác là có một sự phân hóa, lúc bên
này thắng, lúc bên kia thắng.
Cho nên cái mà Nhân dân quan tâm hàng đầu ở Việt Nam bây giờ chính là
đấu tranh chống tham nhũng, vấn đề dân chủ, và vấn đề ảnh hưởng của
Trung Quốc. Phải đi theo ba công việc này cùng một lúc. Mà hiện bây giờ,
về đấu tranh cho dân chủ thì sửa đổi Hiến pháp là một bước lùi rồi. Rồi
cái chuyện với Trung Quốc, thì bây giờ… không phải như cái không khí
trước đây. Rồi chống tham nhũng, bây giờ rõ ràng cũng là một bước lùi.
Bao nhiêu cuộc thanh tra, thì cũng chưa tìm ra một cái gì khác.
Còn bây giờ, người ta nói y đức thế này, thế kia, trong khi xã hội
đang xuống cấp. Chống tham nhũng, có người cho rằng, phải chăng, đưa ồn
ào cái vụ giải phẫu thẩm mỹ « Cát tường » (vụ bác sĩ ném xác
bệnh nhân xuống sông Hồng - Hà Nội) lên để làm đánh lạc hướng cái không
khí chống tham nhũng, đánh lạc hướng về vấn đề kinh tế đang suy sụp, xã
hội đang xuống cấp không ? Đó cũng là một kiểu làm chính trị ! Đó là một
nỗi buồn. Hiện nay điều người ta muốn là đẩy cùng một lúc ba vấn đề lớn
: Chống tham nhũng, Dân chủ và ngăn chặn ảnh hưởng chi phối của Phương
Bắc.
Xin chân thành cảm ơn Luật sư Trần Quốc Thuận.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét