Tương lai Việt-Mỹ: Những người bên đảng sẽ đạt
được gì?
Phạm Chí Dũng/Người Việt
Saturday, June 27, 2015 1:40:19 PM
Quyền đàm phán nhanh
dành cho tổng thống (TPA) đã được thượng viện Mỹ chính thức thông qua ngày 24
tháng 6 với tỷ lệ thuận/chống = 60/38. Kết quả lạc quan này sẽ tác động ra sao
đến tương lai Việt-Mỹ và liệu có kèm thêm độ cởi nới hơn về nhân quyền và dân
chủ tại quốc gia “thơ tôi khóc lệ rơi hình chữ S?”
Hai kịch bản
Phương trình Việt-Mỹ
tưởng như nhiều ẩn số té ra không rắc rối lắm với hai kịch bản.
Kịch bản 1: Nếu TPA được
lưỡng viện Hoa Kỳ thông qua, Hiệp Định Kinh Tế Đa Quốc Gia TPP sẽ hầu như chắc
chắn hoàn tất đàm phán và khả năng nhiều - ứng với tín hiệu về chuyến công du
Mỹ của TBT Trọng vào đầu tháng 7, 2015 với nghi thứ “tiếp đón trịnh trọng” -
Việt Nam sẽ có phần trong đó.
Logic tiếp theo là tiếp
nối thỏa thuận quân sự với người Mỹ, Bộ Chính Trị Hà Nội hầu như không còn lối
thoát nào khác ngoài động cơ phải mượn phương Tây để chế ngự một Trung Quốc
đang không thèm giấu diếm hàm răng cá sấu đối với Việt Nam.
Cũng hệ quả hướng Tây
như thế sẽ cho phép vài kỳ vọng về độ mở hơn nữa về nhân quyền và dân chủ tại
Việt Nam có tính khả thi hơn. Theo đó, có khả năng nhà nước Việt Nam sẽ tiến
hành thả trước thời hạn thụ án một số tù nhân chính trị, và còn có thể cho “thí
điểm” mô hình công đoàn độc lập tại các doanh nghiệp Việt Nam như một cách để
thỏa mãn tiêu chí bất di bất dịch của TPP về lợi ích người lao động.
Kịch bản 2: Trong tình
huống ngược lại khi TPA vẫn bị ngăn cản bởi Quốc Hội Mỹ, TPP sẽ phải kéo dài
thêm một thời gian đàm phán nữa, có thể từ 1-3 năm, và cũng không loại trừ khả
năng có thể tan vỡ do một số quốc gia đã quá mệt mỏi sau hàng thập kỷ điều
đình. Chuyến đi Mỹ của ông Nguyễn Phú Trọng cũng phải đối mặt nguy cơ bong
bóng. Khi đó, Việt Nam sẽ trở nên chơi vơi về cơ hội được lọt vào bàn tiệc
thương mại này. Ngoài nhu cầu thực dụng về chèo kéo sự hiện diện của lực lượng
hải quân và không quân Mỹ ở Biển Đông, hệ quả là Hà Nội chẳng còn mấy động lực
tìm được sự cứu vớt kinh tế từ phương Tây. Khả năng tiếp nối là chủ đề nhân
quyền và dân chủ sẽ tiếp tục bị giới lãnh đạo Việt Nam “treo” cho đến khi nào
họ tìm ra một phương án mặc cả có lợi cho nền chuyên chính độc đảng ở quốc gia
này.
Về đối sách của chính
quyền đối với giới dân chủ trong nước, có thể nhận ra chính quyền Việt Nam đã
thực thi chính sách “tạm giảm đàn áp” hoạt động nhân quyền trong thời gian từ
sau chuyến đi Mỹ tháng 3, 2015 của bộ trưởng Công An Trần Đại Quang.
Sau 30 tháng 4, 2015 và
cùng những thông tin “chuẩn bị tích cực cho chuyến đi Mỹ của TBT Nguyễn Phú
Trọng,” một số người hoạt động dân chủ nhân quyền đã có thể đi lại tương đối dễ
dàng mà không bị canh theo, ngăn chặn và ít bị sách nhiễu hơn. Thậm chí một ít
nhân vật vẫn thường bị chính quyền Việt Nam quy là “chống cộng” ở Mỹ đã về được
Việt Nam, trong đó có một “nữ lưu cờ vàng” đi từ Sài Gòn ra Hà Nội để thăm hỏi
giới đấu tranh dân chủ mà không bị gây khó khăn gì.
Tuy nhiên, chủ trương
kềm chế dân chủ của Ngành Công An Việt Nam vẫn không hề buông lơi đối với một
số “đối tượng đặc biệt”: Bác Sĩ Nguyễn Đan Quế và cựu tù nhân lương tâm Phạm Bá
Hải (bị canh theo và bị chặn không cho ra khỏi nhà trong một số trường hợp),
nhà báo Phạm Chí Dũng (bị canh theo, bị chặn không cho ra khỏi nhà trong một số
trường hợp và 8 lần bị triệu tập bởi cơ quan an ninh điều tra - công an Sài Gòn
trong nửa đầu năm 2015, bị bắt giữ và cưỡng chế thô bạo phải “làm việc” với
công an),...
Theo phân tích của giới
quan sát, mặc dù vẫn tồn tại một bộ phận trong chính giới Việt Nam mang quan
điểm thân Trung và không muốn Việt Nam tham gia TPP, nhưng cho tới nay vẫn có
những dấu hiệu cho thấy phe ủng hộ Việt Nam vào TPP nhỉnh hơn.
Một trong những lý do
chính là trên phương diện đối ngoại, giới đảng Việt Nam không mong muốn hậu quả
mất TPP, bởi cách nào đó, hậu quả này không chỉ làm khó thêm nền kinh tế đang
què quặt mà còn gây tiêu cực đến chiến dịch gia tăng ảnh hưởng của những người
bên đảng khi thời gian dẫn đến đại hội 12 không còn nhiều.
Vì sao “chủ động thông
tin?”
BBC Việt ngữ - một hãng
tin mà gần đây dường như nắm được khá nhiều tin tức nội bộ ở Việt Nam, vào ngày
21 tháng 6, 2015 đã thông tin khá chi tiết về việc TBT Trọng sẽ đi thăm Hoa Kỳ
từ ngày 7 đến ngày 9 tháng 7, 2015, sẽ hội đàm với Tổng Thống Obama tại Nhà
Trắng và hai bên dự kiến sẽ có 2 bản tuyên bố chung - một về “tầm nhìn của quan
hệ đối tác toàn diện và sâu rộng giữa Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam và Hợp
Chủng Quốc Hoa Kỳ,” và về “tầm nhìn chung Việt Nam - Hoa Kỳ về quan hệ quốc
phòng, định hướng hợp tác quốc phòng thời gian tới.”
Thậm chí, BBC còn nắm
được tin tức về “hai bên đang có đàm phán liên quan tới cảng Cam Ranh nhưng
hiện chưa thể khẳng định liệu Việt Nam có đồng ý để Ngũ Giác Đài khai thác cảng
biển này không.”
Cam Ranh đương nhiên
được hiểu là một vấn đề rất nhạy cảm, đặc biệt khi cơ sở bán quân sự này liên
quan đến vai trò của “Gấu Nga.”
Bản tin của BBC còn
thông tin về lịch trình và những cuộc gặp khác của TBT Trọng.
Hiện tượng “minh bạch
hóa” tin tức nội bộ qua trường hợp phát tin của đài BBC càng chứng minh rõ nét
hơn việc có thể một bộ phận giới lãnh đạo cao cấp Việt Nam đang muốn “chủ động
thông tin” theo hướng có lợi cho họ.
Khác hẳn những năm
trước, vào năm nay lợi ích đối ngoại và lợi ích chính trị đã bắt buộc các lực
lượng nội bộ phải “chủ động thông tin” nếu không muốn bị rớt lại phía sau.
Tháng 5, 2015, lần đầu tiên báo chí Việt Nam được Ban Tuyên Giáo TƯ cho phép
công bố về kết quả (dù chỉ ở mức độ chung nhất) về cuộc đối thoại nhân quyền
Việt-Mỹ tại Hà Nội. Trước đó vào tháng 3 và tháng 4, 2015, những cơ quan báo
đảng như TTXVN, đài tiếng nói Việt Nam (VOV) cũng được phát tin về “Việt Nam và
Mỹ đang tích cực chuẩn bị cho chuyến thăm và làm việc tại Hoa Kỳ của TBT Nguyễn
Phú Trọng.”
Mật độ và màu sắc của
những thông tin trên là đậm đặc hơn nhiều so với bầu không khí “tuyệt mật”
trước chuyến làm việc của chủ tịch nước Trương Tấn Sang với Tổng Thống Obama
tại Washington vào cuối tháng 7, 2013.
Đáng chú ý, cơ chế “chủ
động thông tin” khá bất thường về chuyến đi Mỹ của TBT Trọng đã xuất hiện sau
vụ việc gây chấn động dư luận Việt Nam của trang blog chân dung quyền lực vào
đầu năm 2015, đặc biệt khi trang này tung thông tin chi tiết về bê bối đất đai
và tham nhũng của hàng loạt quan chức cao cấp, cùng kết quả về cuộc bỏ phiếu
tín nhiệm tại Hội Nghị Trung Ương 10 vào tháng 1 năm 2015 mà kết quả rất thuận
lợi cho Ủy Viên Bộ Chính Trị Nguyễn Tấn Dũng.
Động thái “chủ động
thông tin” của phía Việt Nam về chuyến đi Mỹ của TBT Trọng cũng xuất hiện trong
bối cảnh phát sinh tin đồn về chuyện chuyến đi này “bị hủy.” Chưa rõ tin đồn có
vẻ mang màu sắc “xung đột nội bộ” này xuất phát từ đâu.
Nhưng cuối cùng, tin tức
về chuyến đi Mỹ của TBT Trọng đã được xác nhận bởi một quan chức là đại sứ Hoa
Kỳ tại Việt Nam - Ted Osius. Ngày 19 tháng 6, liên quan đến chuyến thăm trường
đại học Cần Thơ, Ted tiết lộ phía Mỹ đang chuẩn bị cho chuyến đi của TBT Trọng
sẽ diễn ra trong “vài tuần tới.” Trước đó vào đầu tháng 3, 2015 cũng tại một cơ
sở giáo dục là giảng đường trường đại học quốc gia Hà Nội, Ted Osius đã thông
báo ngắn gọn về việc Bộ Trưởng Công An Trần Đại Quang sẽ “sớm thăm Hoa Kỳ.” Một
tuần sau, sự kiện hiếm thấy này quả đã xảy ra.
Được gì?
Không còn hồ nghi,
chuyến đi Mỹ của người đứng đầu bên đảng sẽ diễn ra và nhiều khả năng sẽ đạt
được mục tiêu có lẽ quan trọng nhất: Tăng cường hợp tác quân sự Việt-Mỹ tại khu
vực Biển Đông để đối trọng với Bắc Kinh. Kết quả dự kiến này là sự tiếp nối cho
một thỏa thuận quân sự giữa Mỹ và Việt Nam trong chuyến làm việc tại Hà Nội vào
tháng 5, 2015 của Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Carter.
Nếu đạt được một kết quả
dù chỉ tương đối về hợp tác quân sự Việt-Mỹ, lẽ dĩ nhiên lực lượng bên đảng của
nhóm TBT Trọng sẽ nâng cao được uy tín và vị thế chính trị trước lá phiếu của
200 ủy viên trung ương chính thức và dự khuyết, đồng thời xác lập thế chủ công
không cần bàn cãi trong chiến dịch chinh phục những chức vụ cao nhất tại Đại
Hội Đảng 12 sẽ diễn ra vào đầu năm 2016.
Nếu chuyến đi Mỹ của TBT
Trọng “thắng lợi,” đó sẽ là một thành công kép - vừa hợp tác quân sự vừa mang
về TPP. Khó có thể đánh giá khác hơn, đó sẽ là thành tích lớn nhất, dù còn lâu
mới được coi là thực chất, mà ông Nguyễn Phú Trọng mang lại cho những người bên
đảng trong suốt chiều dài nhiệm kỳ thầm lặng của ông.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét