Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang:
Cách chính phủ đối đãi với nhà khoa học
Kiều Phong (VNTB) Cổ địa từ (Paleomagnetism) là môn
nghiên cứu các dấu vết lưu giữ từ trường Trái Đất thời quá khứ trong các đá núi
lửa, trầm tích, hoặc các di vật khảo cổ học. Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang là một
nhà Địa Vật lý thuộc thế hệ đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là
người thiết lập nên Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu Cổ Địa từ đầu tiên ở Đông Nam
Á.
Kiều Phong: Thưa tiến
sĩ, ngành Cổ Địa Từ học ra đời là một cuộc cách mạng trong các khoa học về Trái
Đất. Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang là người đặt nền móng cho ngành Cổ Địa Từ ở
Việt Nam và có ba mươi năm công tác ở Tổng cục Địa chất. Xin tiến sĩ kể về
những khó khăn khi làm công việc này ở thời điểm đó.
Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang: Tôi là người ở trong lứa địa lý đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi có một quá trình rất dài công tác ở Tổng cục Địa chất. Do đỗ Primaire từ 1947, tôi không những đọc được sách Liên Xô mà còn đọc được sách tiếng Pháp và tiếng Anh nên tôi phát hiện được Cố Địa từ là một môn khoa học rất mới lúc bấy giờ. Tôi đặt vấn đề với nhà nước cho thí điểm ứng dụng khoa học này vào Việt
Kiều Phong: Được biết tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang là nhà khoa học đầu tiên bảo vệ luận án phó tiến sĩ khoa học ngay tại Việt
Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang: (Cười). Cái này có lẽ, mà hầu như chắc chắn, là sự cố ý. Vì khoảng thời gian đấy, trước khoảng thời gian mà tôi bảo vệ luận án phó tiến sĩ thì trong giới khoa học kỹ thuật thì tôi đã gần như có thể nói là người nổi tiếng hoạt động khoa học kỹ thuật trong nhiều lĩnh vực. Và tôi đã được mời đi thuyết trình ở rất nhiều bộ, ngành cũng như thư viện quốc gia, chủ yếu về vấn đề khoa học kỹ thuật chứ không có vấn đề chính trị . Việc được bảo vệ luận án đặc cách của một nhân sỹ như tôi làm cho giới khoa học trong nước khá là ngạc nhiên nên rất nhiều người biết. Chuyện không được ghi danh trong cuốn “Tiến sỹ Việt
Kiều Phong: Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang cũng được các tổ chức khoa học nước ngoài rất nhiều lần mời xuất ngoại, nhưng lần nào tiến sĩ cũng gặp khó khăn. Tiêu biểu nhất là lần đầu tiên tiến sĩ ra nước ngoài là vào năm 1982, Tổ chức CCOP của Liên Hợp Quốc mời ông sang Kualalumpur dự Hội thảo Cổ Địa Từ Quốc tế. Tại sao chuyến đi này của tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang bị nhiều cản trở nhiều?
Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang: Lúc bấy giờ việc đi nước ngoài, mà lại đi nước tư bản là việc khó khăn chung của tất cả mọi người. Đối với tôi lại càng khó khăn hơn vì họ bảo là tôi có gia đình ở Mỹ, cho tôi ra nước ngoài khác nào “thả hổ về rừng”. Hoặc là bỏ tổ quốc ra đi, hoặc là làm việc gì có tính chất gián điệp. Công an ra sức ngăn trở. May mà một việc hiếm hoi tôi được Liên Hợp Quốc mời đích danh, chứ nếu mời chung chung thì tôi dứt khoát không được chọn đi, nhưng đây chính họ mời đích danh, họ đài thọ mọi thứ để tôi đi. Thế nhưng họ ngăn trở quyết liệt. May sao là hồi ấy giáo sư Tạ Quang Bửu đã từng xuống tận Như Quỳnh thăm phòng nghiên cứu cổ địa từ của tôi. Giáo sư hết sức quý mến. Nói cách láo xược thì giáo sư rất kính nể tôi. Nói thế hơi láo xược nhưng phải nói là Giáo sư thương mến tôi lắm. Khi tôi phản ánh tình hình đó thì Giáo sư sai con gái tên là Tuyết Mai, trùng tên vợ tôi, cầm thư tay của Giáo sư giới thiệu tôi với thủ tướng Phạm Văn Đồng. Thủ tướng Phạm Văn Đồng ký ruồi vào cái đó và đưa về Tổng cục Địa chất. Nhưng mà công an vẫn tiếp tục gây khó dễ cho tôi . Đến nỗi, đến lúc còn ba ngày nữa hội nghị khai mạc tôi mới lấy được hộ chiếu. Họ cho như vậy để chiếu lòng cấp trên nhưng chắc chăn tôi không đi được. Không ngờ nhờ sự hỗ trợ không chỉ của Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng mà cả Văn phòng Ban Bí thư… nên chỉ sau ba ngày tôi lấy được Visa, việc công an không thể ngờ tới. Lúc tôi lấy được visa và đi ra sân bay lên máy bay rồi họ mới phát hiện ra, thế rồi họ điện sang sứ quan ta ở Lào. Hồi ấy đi sang Kualalampur -
Vì bị gây khó quá mức nghiệt ngã, đến mức tôi phải buông xuôi, nên cũng không sốt sắng chuẩn bị đi lắm. Lúc bấy giờ đi hội nghị quốc tế thì phải lên Ban Tài chính Trung Ương mượn giày và complet vì bấy giờ hầu như không ai mặc comple với đi giày. Đến lúc nhận được hộ chiếu và Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng nhắc nhở, 12h đêm tôi phải đi ra ông thợ giày ở chợ Mơ để đập cửa nhờ ông đánh xi và làm cho đôi giày há mõm của tôi ngậm mõm lại! 12h đêm ông ngồi hỳ hục làm đôi giày. Sang đến nơi, mấy ông đại sứ Thái Lan nói: “Nhà khoa học Việt
Kiều Phong: Khi xem tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang báo cáo tại hội
nghị cổ địa thì giáo sư-tiến sỹ Michael Fuller ở trường đại học Illinoi Chicago
rủ tiến sĩ sang Hoa Kỳ cộng tác ở một viện nghiên cứu Cổ Địa Từ, ngoài ra còn
hứa sẽ bố trí cho ông được sử dụng các thiết bị hiện đại, có độ chính xác cao
hơn, miễn là ông giúp trường đại học Mỹ khai thác các tài liệu bằng tiếng Nga.
Ông Gia Nia Hong cũng rủ tiến sĩ sang Trung Quốc làm việc . Vì sao tiến sĩ
Nguyễn Thanh Giang lại từ chối cả hai cơ hội này?
Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang: Lúc bây giờ, không chỉ người ta rất quý mến con người khoa học của tôi mà còn vì lý do chính trị. Hai phe vẫn còn chiến tranh lạnh. Mỹ muốn tôi cung cấp những kiến thức, sách vở, tài liệu của Liên Xô, đóng góp vào trong bộ môn rất mới, muốn tôi nhận nhiệm vụ khai thác tài liệu của Liên Xô, đóng góp những kỹ thuật của Liên Xô vào phòng thí nghiệm của Illinoi. Các giáo sư, tiến sĩ rất tha thiết mời tôi. Thế còn Trung Quốc, lúc bây giờ Việt Nam- Trung Quốc đang là kẻ thù của nhau, chắc bấy giờ Trung Quốc với tâm lý một phần về khoa học kỹ thuật, vấn đề là mới, họ muốn khai thác của mình, hai nữa có thể vấn đề chính trị, họ muốn kéo chất xám sang bên kia.
Nhưng mà tôi từ chối, bởi vì thế này: tinh thần dân tộc từ ông cha đã nhiễm ở trong tôi để tôi thấy không nơi nào đáng yêu, đáng quý hơn tổ quốc Việt
Kiều Phong: Năm 1999, chính phủ bỏ tù tiến sĩ vì lý do chính trị mà không cần bản án. Họ cũng không dám tước bằng của tiến sĩ. Từ những trải nghiệm sống qua nhiều chế độ, tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang nhận định thế nào về thái độ đãi ngộ của chính phủ đối với nhà khoa học?
Tiến
sĩ Nguyễn Thanh Giang: Về sự kỳ thị,
về sự đày ải của chính phủ cộng sản Việt Nam đối với tôi phải nói là quá tệ.
Tôi bị một lần bị bỏ tù, khoảng chín lần khám nhà rất tàn bạo, tàn bạo hơn là
hồi Pháp khám nhà mấy chiến sĩ cộng sản. Họ xộc cả vào thùng gạo, xộc cả vào
nhà vệ sinh, lật tung giường đệm … Gọi đi thẩm vấn hoặc đến nhà thẩm vấn thì
vài ba chục lần, họ hành hạ tôi phải nói là hết sức tàn bạo, dã man. Trong khi
tôi không hề có tội tình gì. Bây giờ khi kiểm điểm lại, người ta đọc tôi thì ai
cũng ái ngại thương cảm cho tôi. Bây giờ giở thư viện online của tôi, tôi viết
khoảng 4000- 5000 trang chính luận. Trong những người làm dân chủ ở Việt Nam bây giờ, số
trang số chữ của tôi viết chính luận phải nói hàng đầu, không có ai viết chính
luận được nhiều như tôi. Người ta nói rằng vì tôi có tâm huyết và tư duy khoa
học nên bài viết của tôi rất thuyết phục, hết sức dễ hiểu. Những điều tôi nói
trước đây 15-20 năm, bây giờ mới thấy báo Đảng nói theo tôi. Tôi chưa bao giờ
kêu gọi lật đổ đảng cộng sản Việt Nam , tôi chưa bao giờ viết một cái
gì làm lộ bí mật nhà nước. Cho nên họ không dám đưa tôi ra tòa mặc dù những
người lãnh đạo Đảng Cộng Sản Việt Nam rất thù ghét tôi, rất muốn hãm
hại tôi. Mà họ đã hãm hại tôi bằng nhiều cách, không những khám nhà, còn tông
xe dọc đường, còn cho trẻ con ném gạch ném đá vào nhà, thuê du côn đóng giả
thương binh biểu tình trước của rồi xông vào nhà uy hiếp hành hung… đủ các thứ.
Nhưng mà người ta không bao giờ dám đưa tôi ra tòa bởi nếu đưa tôi ra tòa thì họ
vỡ mặt (cười)
Kiều Phong: Vâng, xin cám ơn tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn này.
Hà Nội ngày 24 tháng 12 năm 2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét